Carski rez (CR) je akušerska operacija kojom se kroz rezove na trbušnom zidu i donjem materičnom segmentu vrši ekstrakcija ploda u odmaklom stadijumu trudnoće i završava porođaj abdominalnim putem.

Zbog svog značaja jedna je od najvažnijih operacija koja se izvodi u ginekologiji i akušerstvu.

U evropskoj medicini pominje se u šesnaestom veku, kada se operacija obavezno letalno završavala po ženu, piše sajt Stetoskop. Devetnaesti vek predstavlja prekretnicu zbog uvođenja principa asepse, a današnje modifikacije i principi rada zasnovani su na iskustvima iz dvadesetog veka.

Faktori koji najviše doprinose učestalosti ove operacije su:

• distocije (neadekvatna materična aktivnost),
• prethodni carski rez,
• karlični stav ploda,
• fetalni distres (patnja),
• intrauterini zastoj rasta ploda,
• prenesena trudnoća,
• višeplodna trudnoća,
• kasni paritet,
• smanjena upotreba vakuuma i forcepsa,
• veća informisanost itd.

Indikacije

Tradicionalna podela podrazumeva: apsolutne, relativne i proširene indikacije.

Apsolutno sužena karlica, anomalije i genitalna oboljenja koja čine prepreku rađanju su vodeće među indikacijama, zatim poprečni položaj ploda, centralna placenta previa, preteča ruptura uterusa.

Tu se ubrajaju i teški slučajevi prevremenog odlubljivanja normalno usađene placente, teška preeklampsija-eklampsija, prethodni CR učinjen klasičnim medijalnim rezom i vulvovaginalni herpes.

Relativne

CR nije bezopasna operacija, ali je maternalni i fetalni morbiditet (oboljevanje) i mortalitet (smrtnost) mali.

Po literaturi smatra se prihvatljivim maternalni mortalitet jedan do dva slučaja nauzorku od 1000 žena, a najčešći uzroci smrti su: nezadovoljavajuća preoperativna priprema, pogrešna hirurška tehnika, komplikacije anestezije, krvavljenje, sepsa, peritonitis, plućna embolija, popuštanje srca, greške u određivanju krvnih grupa, neadekvatna antibiotska terapija i tako dalje.

Vodeći uzroci smrti su: plućna embolija, kardiopulmonarni arest (zastoj), krvavljenje i sepsa.

Foto: Fotolia

Postoperativne rane i kasne komplikacije su: krvavljenje, sepsa, ileus, oštećenje bubrega, trombophlebitis, urinarna infekcija, anemija, infekcija rane, popuštanje reza na materici, mastitis, stres-ulkus i drugo.

U sledećoj trudnoći češća je pojava placente previe, popuštanje ožiljka na materici i ponovni CR i infertilitet.

Najčešće komplikacije su: puerperalna sepsa, infekcija urinarnog trakta i infekcija rane.

Feto-pelvična disproporcija, placenta previa lateralis, osteomalatična karlica, preeklampsija, intrauterini zastoj ploda, akutni fetalni distres, diabetes melitus, i blizanačka trudnoća sa nepovoljnim položajima ploda jesu slučajevi kada se radi CR.

Proširene

Prevremeno odlubljivanje posteljice je jedna od situacija kada se radi carski rez. Tu se ubraja i ožiljak na materici, ankiloza karličnih zglobova, malformacije ploda i genito-urinarne fistule.

Kontraindikacije

Glavna kontraindikacija mogla bi biti nepostojanje indikacije koja bi bila prihvatljiva. U našoj zemlji CR se ne vrši na osnovu želje pacijentkinje niti ekipe koja vodi porođaj (razlozi komfora), već na osnovu medicinski opravdane indikacije.

 

Pročitaj više: Porođaj carskim rezom >>>

 

Trudnoća posle carskog reza (CR)

Trudnoća posle CR ima svoje specifičnosti. Ranije se savetavolo da pauza posle prve trudnoće završene CR bude tri godine, a danas je stav da je dovoljno 18 meseci.

Postoje neki rizici koji prate ovakvu trudnoću. To su placenta previa (posteljica koja prednjači) i 15 puta je češća u ovim trudnoćama, a u dva od tri slučaja se očekuje i placenta akreta (urasla).


Vaginalni porođaj posle reza

Ranije važeće pravilo: jednom carski rez — uvek carski rez, više nije aktuelno.

Činjenica je da ponovni CR čini više od jedne trećine svih CR, a da će vaginalnim putem posle prethodnog CR roditi 18—44% žena ukoliko im se dopusti probni porođaj.

Individualni pristup problemu

Institucija konsultacije i lične odluke pacijenta o načinu završavanja porođaja nakon prethodnog CR ne postoji, tako da odluku donosi ordinirajući lekar nezavisno od želje pacijenta.

Podaci iz literature favorizuju vaginalni porođaj nakon CR, ali je zbog retkih, ne veoma teških komplikacija koje prate ovakve porođaje, jedini etički ispravan princip poštovanje svakog individualnog slučaja.

Foto: Shutterstock


Do 50 odsto pacijentkinja sa prethodnim CR može se uspešno poroditi vaginalnim putem. Zahvaljujući napretku perinatalne medicine, hirurgije, anestezije, transfuziologije i naravno farmaceutske industrije CR je danas bezbedan zahvat.

Operacija je za majku i dete izuzetno korisna ako su indikacije pravilno postavljene. Sumnjive indikacije nisu od koristi pacijentkinji.